“ IT WIE WER ALDE MAAIE, ELK WIE YN REP EN ROER”
verhuizing fam. Kuipers 2 april 1958 van Donkerbroek vanaf boerderij aan de Opsterlandse compagnonsvaart.
‘Alde Maaie’ (12 mei) was vroeger de grote verhuisdag. ‘Alde Maaie’ was de dag dat er nieuwe
contracten en ook huwelijken werden gesloten. Overal in Friesland zag men die dag mensen met
karren en boten vol huisraad rondtrekken: de pachtboer onderweg naar zijn nieuwe boerderij, de
(boeren)knecht of de dienstmeid naar zijn of haar nieuwe boer of baas.
Van oudsher liep in Noordwest Europa een jaar van 1 mei tot 30 april. Nieuwjaar-sdag 1 mei was
een feestdag en werd wel ‘Nije Maaie’ genoemd. Pachtcontracten of dienstbetrekkingen werden
voor een vol jaar aangegaan en begonnen of eindig-den bij het begin van het nieuwe jaar.
Tot 1582 werd in Europa de zg. Juliaanse kalender (Julius Caesar) gebruikt maar toen ontdekte men
dat deze kalender niet meer overeen kwam met de astronomische kalender (stand van de zon).
Astronomisch gezien begint de lente als de dag en de nacht even lang zijn en dit is volgens afspraak
rond 21 maart. In 1582 werd door paus Gregorius XIII een verbeterde tijdrekening afgekondigd: na
4 oktober 1582 volgens Julius Caesar was het de volgende dag 15 oktober volgens deze paus. De
kalender schoof zonder onderbreking 11 dagen op omdat het inmiddels ontstane tijdsverschil
moest worden goedgemaakt. De lente begon nu weer op 21 maart.
Katholieke landen voerden deze kalender meteen in i.t.t. protestantse zoals Friesland.
In Friesland werd de Gregoriaanse kalender begin 1701 ingevoerd en gebruiken we nu nog. Met de
invoering 31 december 1700 van de nieuwe kalender werd deze éénmalig 11 dagen opgeschoven
en was het de volgende dag 12 januari 1701. De oude ‘1 mei’ was nu plotseling 12 mei geworden
en zouden bestaande jaarcontracten korter duren. Een huurder zou 11 dagen eerder zijn huis uit
moeten. Indien 1 mei 1701 zoals gebruikelijk de grote verhuisdag zou blijven, zouden de pachters
11 dagen gebruik van hun grond mislopen en boeren 11 dagen hun arbeiders en knechten. Omdat
bestaande contracten 365 dagen golden werd vanaf 1701 12 mei de dag waarop deze afliepen en
opnieuw werden gesloten en aldus ‘Alde Maaie’ kwam te heten.
Het betrof ook pachtcontracten van land en boerderijen en in mei waren er vaak
boerenboelgoeden en en verkopingen van land en boerderijen. Ook medewerkers in andere
beroepen dan de landbouw zoals zuivelarbeiders, bakkersknechten, dienstbodes,
kuipersknechten,huishoudsters, enz. werden per 12 mei gevraagd.
Tot in de 20e
eeuw was het gebruikelijk dat arbeiders op ‘Alde Maaie’ bij hun nieuwe baas
begonnen te werken. Dat dit gebruik begin 1900 nog levend was blijkt uit het volgende bericht in
de krant: ”De Burgemeester van Idaarderadeel nodigt de ingezetenen der gemeente ui, daar de algemene verhuisdag (12 mei) dit jaar op Hemelvaartsdag invalt, zoveel mogelijk de verhuizing in
ieder dorp te doen op Woensdag 11 of op Vrijdag 13 mei 1904 ( uit Frisa 7 mei 1904).
Zaterdag 11 mei van 13.00 tot 16.00 uur laat museum it Tsiispakhûs deze historische ‘Alde Maaie’
herleven. Rond 13.30 u. is er een verhuizing met paard en wagen in het dorp, gevolgd door
inleiding over ‘Alde Maaie’, film uit 1934 over gedwongen verhuizing op ‘Alde Maaie’, live-muziek,
een nagespeeld ‘boerenboelgoed’, voordracht, verhalenverteller en voor jong en oud oudHollandse spelen. Deze activiteiten worden gedurende de middag herhaald.
Gratis bij te wonen resp. aan deel te nemen en het is een binnen – en buiten activiteit.